EPISTOLARIO VICENTE RISCO-LOSADA DIÉGUEZ

O Epistolario de Vicente Risco a Antón Losada Diéguez que edita (e agocha) a Deputación de Ourense con introdución e notas de Joaquin Ventura Ruíz, mostra un Risco ás veces desalentado, ás veces alporizado, que se desabafa con Losada a quen chama xefe en moitas das cartas aínda que xa con máis confianza, aponlle seren un preguiceiro e un lacazán por non escribir o que el só podía e debería escribir. As cartas que o editor ten que fixar polas citas do texto, xa que case todas elas non levan data, van de 1918 a 1929. Nese tempo, Risco publica a Teoría do Nazonalismo Galego, casa, ten fillos, e leva adiante, a revista NÓS motivo de moitas inquedanzas económicas e de traballo. Contaba alguén, do que xa non me lembro, que Risco chegou a dicir, que se tivese que volver publicar a revista NÓS, chamaríalle, Eu, pois era el, e case sempre só el, o que a compuña, a distribuía e a maquetaba sen que Otero Pedrayo, ou Cuevillas deran cheda. A imaxe do primeiro Otero Pedrayo que agroma neste epistolario ten o seu aquel. En 1919 Otero vai falar a Santander na Festa da Raza. Risco escribe:

Querido déraciné...eu non che digo nada. Que Murguía che perdoe...Olé et vive l´espagnolade.En 1921 hai novas queixas de Otero: il veu eiquí coma quen veu ó desterro porqu´il se non atopa mais qu´en Madrid anque a nós nonol-o diga, díceo a sua nai. Eiquí abúrrese e si algo fai nas nosas cousas é por se entreter, e un pouco coma dilettante..Noutra carta posterior segue a teima:
Nin Peña Novo nin Otero Pedrayo son galeguistas sobre todo iste derradeiro...il é da pandilla do canalla de Noriega..o seu galeguismo redúcese a protexer ao seu escravo noxento (Noriega) a quen nós tivemol-a debilidade d´editar un libro pra que logo ande falando mal de nós.Pode que non fosen moi descarreiradas as críticas de Risco. Aínda non escribira Otero Arredor de si (1930) onde o seu Adrián Solovio, alter ego de Otero, descubrirá Galicia ao través dunha viaxe iniciática.
Nunha data incerta, 1921?, e sen que estean claras as razóns, o alporizamento, a carraxe de Risco, acada o cumio dunha arroutada epistolar:
Estanos ben empregado por querermos salvar a un pobo de cabrós coma é o pobo galego, por querermos dotar de conciencia nazonal a un pobo que quere perder o caraute de pobo, a un pobo suicida que quer perecer como tal pobo, que quer ser gobernado por alleos, educado por alleos, caso úneco no mundo.. .e por moito que fagamos non conseguiremos impedilo suicidio de Galiza non poderemos deter este instinto fatal qu´a leva á morte e ó anegamento na noxenta y- asquerosa Hespaña...
Esta definición de Galicia como pobo que se quere suicidar apónselle sempre a Cuevillas, pero o artigo As Raíces Fondas de Galicia, onde Cuevillas di case o mesmo que Risco, ten no seu pe a data de 1953. Se non hai erro, haberá pois que cambiar a atribución primeira do texto e poñela baixo a autoría do Risco alporizado dos anos 20.
Un pouco máis adiante, na mesma carta, canso de seren prudentes e calar pra non ferir ou arredar a este ou aquil ou conquerir que fulano ou mengano se unan ao nacente galeguismo, Risco desbota esas tácticas que non trouxeron a ninguén ao grupo e propón outro método que cómpre ler, supoño, de xeito metafórico: Por qué non imos directamente á agresión?...Sen dúbida interesante este epistolario editado por Joaquin Ventura que a Deputación mantén case en segredo ateigando os andeis do baixo do seu pazo, que nos mostra o feitío humano dun Risco atinxido polos atafegos cotiás da vida política e cultural. Cun pouco de sorte, e despois de dúas ou tres peticións ben dirixidas, poden conseguilo na Deputación e con sorte, tamén nalgunha librería..
.