A PINTURA DE XOSÉ LUIS DE DIOS

Na pintura de Xosé Luis de Dios, todo está cheo, de pintura e literatura. Dominan nela os nomes e adxectivos da mutación e da metamorfose: o serpeante, o formigueante, os refugallos e ciscos, o inzar aborbollante que atinxe formas e cores. Non é doado atopar un espazo amplo no lenzo no que a cor non mute, ou as cousas estean caladas e inmóviles. As veces este inzar sen pouso aparece pechado por xeometrías que procuran impoñer un certo orden nesta amazonia formal e cromática. O vexetal, o mineral, o artificial, teñen vida. É, como se estiveramos perante unha inversión: o humano reducido a cousa; os obxectos, vivos. O humano nestes cadros semella morto. Nos cadros en branco e negro dos 70, as figuras humanas esfiañábanse en cintas. Nos de hoxe, caras e figuras semellan esculturas antigas ou se representan envolveitas por vendas como se fosen momias ou xentes queimadas.

Os últimos cadros parecen encamiñarse cara a entropía. As formas e cores denantes do borbullear e do formiguear, inzantes, pero de límites precisos, esvaecen nun neboeiro indiferenciado no que xa non e doado recoñecer formas e cores e onde xa non hai case pegada ningunha do humano. Ás veces, temos a sensación de que hai nestes cadros unha narrativa pregada agardando pola ollada do espectador para se desenvolver.

Moita da pintura de Xosé Luis de Dios semella achegarse nalgúns cadros ás técnicas dos comics; ás veces hai un relembro de Kokoschka; outras semellan cadros de colección, naturezas mortas. Son como “bodegóns” do noso tempo, pero hai unha diferenza importante que os arreda dos seus devanceiros. Un cadro como Os tesouros de Paston, un anónimo holandés de 1665, mostra unha escena acugulada de obxectos na que hai tamén, como na pintura de de Dios, cabezas e bustos escultóricos. Pero se trata aquí dun cadro de colección onde o pintor recolle por encargo, os tesouros do propietario co gallo de expoñelos sen risco ás olladas dos visitantes. Nos “bodegóns” de de Dios, atopamos o mesmo amoreamento de cousas estradas ao chou, pintadas sen perspectiva, pero non son tesouros.Son cousas desbotadas da vida cotián. Hai nesta pintura, unha longa e demorada reflexión sobre unha humanidade sen alma e consumista que vive rodeada polos refugallos e lixos do seu vivir.

Unha das mais importantes funciones da arte é, a anticipación do futuro. As artes soñan no que virá dicía Yeats. Este pintor vedoiro e “divino”, anticipou un futuro. Dende hai algún tempo, viven entre nós, case sempre agochadas e silandeiras, algunhas xentes que a medicina moderna considera novos Dióxenes. Enchen as súas casas cos residuos que producen as cidades e viven rodeados por eles. Cazadores-recolectores, formigas excesivas, son eles mesmos un refugallo, unha mostra obscena dun porvir que xa está aquí no que unha gran parte da humanidade será reducida a un refugallo, a unha cousa superflua que xa non será necesaria nin sequera para ser explotada. Ninguén sabe que facer con eles. Non teñen abeiro no mundo de hoxe. Zygmunt Bauman fala de "vidas desperdiciadas", da industria de producción de residuos humanos. Os bodegóns de Xosé Luis de Dios, son imaxes anticipadas dese escenario no que homes e mulleres, espidos porque nada teñen, e estatuarios, porque xa non teñen subxetividade nin gobernan a súa vida, viven mesturados cos refugallos dun mundo que os trata tamén a eles, como cousas desbotadas.

O que distingue as civilizacións é a grandeza das súas ruínas. As nosas velaí están.

PD: O 2 de agosto do 2010, faleceu en Tui Xosé Luis de Dios